یکی از پایه ای ترین و البته مهم ترین مشخصات یک ویدئو پروژکتور، شدت روشنایی آن است. این فاکتور مهم با واحد لومن (Lumens) سنجیده می شود که در این مقاله قصد داریم به طور کامل با آن آشنا شویم. لومن چیست؟ چگونه اندازه گیری می شود؟ و چرا در مدل های مختلف ویدئو پروژکتورهای موجود در بازار متفاوت است؟ در ادامه به پاسخ این سؤال ها دست خواهید یافت. پس با ما همراه باشید.
به طور ساده می توان گفت تعداد لومنی که یک ویدئو پروژکتور ارائه می دهد، محدوده ای از سطح تصویر را مشخص می کند که در سطح معینی از نور محیط قابل استفاده است. اگر سایز تصویر خروجی پروژکتور بزرگتر از این محدوده باشد و بخشی از تصویر از آن بیرون بزند، رنگ های موجود در این نواحی رنگ پریده، کم رنگ و نا واضح مشاهده می شوند. اما اگر سایز تصویر خروجی پروژکتور از این محدوده کوچکتر باشد و تمامی تصویر در آن جای گیرند، تمام رنگ ها به شکلی شفاف و واضح دیده می شوند.
اکثر افراد پیش از خرید ویدئو پروژکتور ابتدا سایز تصویری را که به آن نیاز دارند، مشخص می کنند. با توجه به اینکه شدت روشنایی ویدئو پروژکتور با سایز تصویر رابطه مستقیم دارد، پس بهتر است با آن آشنایی کامل داشته باشید تا بتوانید مناسب ترین گزینه را از میان مدل های متنوع موجود در بازار انتخاب نمایید. ذکر این نکته ضروری است که از آنجایی که چندین روش برای اندازه گیری لومن وجود دارد، لزوماً دو پروژکتوری که عدد لومن آنها یکسان است، روشنایی یکسانی را ارائه نمی دهند.
بیشتر بخوانید
لومن (Lumen) چیست؟
اول به یک مسئله اشاره کنیم. خیلی از افراد، از جمله خود ما، لومن را به انواع معیاری برای «اندازه گیری روشنایی» در نظر می گیریم. این موضوع در اصل درست نیست. اگر بخواهیم به صورت فنی به قضیه نگاه کنیم، روشنایی یک مفهوم حسی و ادراکی است و اصولاً قابل اندازه گیری نیست. پس وقتی می گوییم که چیزی مثلاً 100 واحد روشنایی دارد، به معنای این است که آن چیز به اندازه 100 واحد روشن «به نظر می رسد»، نه اینکه ذاتاً به میزان 100 واحد روشن است! در مورد ویدئو پروژکتورها، لومن در واقعی به شدت نوری اشاره دارد که از یک ویدئو پروژکتور خارج می شود و به معنای میزان روشنایی ذاتی تصویر نیست!
خوب، امیدواریم که گیج نشده باشید! خلاصه مطلب بالا به زبان ساده این است که «وقتی لومن را اندازه گیری می کنید، در واقع شدت روشنایی خروجی ویدئو پروژکتور را اندازه گرفته اید، نه روشنایی تصویرِ بر روی پرده نمایش را!». به همین دلیل است که فاصله ویدئو پروژکتور از صفحه نمایش بر روی شدت روشنایی آن تأثیری ندارد. با این حال اگر پروژکتور را به پرده نمایش نزدیک تر کنید، نور خروجی آن بر روی مناطق کوچکتری متمرکز می شود و تصویر روشن تر «به نظر می رسد».
ما تا حد بسیار زیادی این بحث های فنی را در این مقاله نادیده می گیریم و توجهی به تفاوت بین روشنایی پروژکتور و روشنایی تصویر نمی کنیم تا درک آن برای شما آسان تر باشد.
از جنبه های معنایی (و حتی کمی فلسفی!) که بگذریم، باید بگوییم که چندین رویکرد متفاوت برای اندازه گیری شدت روشنایی ویدئو پروژکتور وجود دارد. در تمام این روش ها روشنایی بر اساس مساحت تصویر و توسط یک نورسنج اندازه گیری می شود و با واحد لومن بیان می شود. ما با ANSI Lumens شروع می کنیم که رایج ترین استاندارد برای اندازه گیری روشنایی پروژکتور است و قطعاً در بسیاری از سایت ها و مقالات با آن روبرو شده اید!
انسی لومن (ANSI Lumen) چیست؟
رویکرد محاسبه انسی لومن توسط مؤسسه استانداردهای ملی آمریکا یا American National Standards Institute معرفی شده و به همین دلیل با عنوان ANSI شناخته می شود. در این روش میزان روشنایی بر روی 9 نقطه از یک تصویر کاملاً سفید اندازه گیری می شود و سپس میانگین آنها محاسبه می گردد. در نهایت این میانگین به عنوان روشنایی کلی تصویر در نظر گرفته می شود. اگر سطح تصویر را به یک جدول 9 بخشی تقسیم کنید، باید روشنایی مرکز این نواحی اندازه گیری شود. تصویر زیر به درک بهتر این موضوع کمک زیادی می کند.
در روش ANSI Lumen روشنایی نفاط سیاه که در عکس بالا مشاهده می کنید، اندازه گیری می شود و میانگین آنها محاسبه می شود.
برای اینکه اندازه گیری شما دقیق باشد، ویدئو پروژکتور باید تنها منبع نور موجود در اتاق باشد و هیچ سطح بازتابنده ای در اتاق وجود نداشته باشد. در غیر این صورت نور لنز ویدئو پروژکتور توسط نور محیط تقویت می شود و نتایج دقیقی از اندازه گیری به دست نخواهید آورد.
از آنجایی که هدف این روش اندازه گیری شدت روشنایی خروجی ویدئو پروژکتور است (نه میزان نوری که از تصویر روی پرده نمایش بازتاب می شود)، باید نورسنج را طوری نگه دارید که پشتش به صفحه نمایش و سنسورهای آن رو به پروژکتور باشد. به طور کلی نورسنج (که عکس آن را در سمت راست مشاهده می کنید) میزان روشنایی را با واحد Lux اندازه گیری می کند که معادل با «لومن در واحد سطح» است.
برای تبدیل Lux به لومن باید عدد میانگین 9 نقطۀ اندازه گیری شده را در مساحت تصویر با واحد متر مربع ضرب کنید. پس فرمول محاسبه ANSI Lumen به این صورت خواهد بود:
انسی لومن = (میانگین روشنایی 9 نقطه تصویر با واحد Lux) x (مساحت تصویر با واحد متر مربع)
چرا باید لومن را در حالت های رنگی مختلف اندازه گیری کنیم؟
در جدول مشخصات فنی اکثر ویدئو پروژکتورها و حتی در بسیاری از مقالات نقد و بررسی، فقط یک عدد در مقابل شدت روشنایی ویدئو پروژکتور درج شده است. این عدد به بالاترین سطح روشنایی پروژکتور مربوط می شود و حداکثر میزان آن را مشخص می کند. به عبارت دیگر اگر ویدئو پروژکتور خود را بر روی حداکثر میزان روشنایی تنظیم کنید، به آن عددی دست پیدا خواهید کرد که در مشخصات فنی به آن اشاره شده است! از آنجایی که خیلی از کاربران همیشه از بالاترین سطح روشنایی پروژکتور خود استفاده نمی کنند، پس این عدد در اغلب موارد کارایی چندانی ندارد.
اکثر ویدئو پروژکتورها در بالاترین سطح روشنایی خود، دقت رنگ ایده آلی را ارائه نمی دهند و کیفیت تصویر آنها افت می کند. در این حالت بیشتر رنگ ها به سمت سبز میل پیدا می کند! حتی پروژکتورهایی که در زمینه نمایش رنگ ها با حداکثر روشنایی دقت فوق العاده ای دارند، ممکن است در Color Mode های متفاوت، عملکرد یکسانی از خود ارائه ندهند و در برخی حالت ها با مشکل مواجه شوند.
اغلب تولید کنندگان ویدئو پروژکتور یک سری تنظیمات پیش فرض را به صورت کارخانه ای در محصولات خود تعبیه می کنند. این تنظیمات برای نمایش حالت های مختلف رنگ در سناریوهای متفاوت طراحی شده اند. همین الان اگر به منوی تنظیمات ویدئو پروژکتور خود مراجعه کنید، ممکن است با حالت های نمایش Film، Video، Photo یا Presentation مواجه شوید. اگر چه ممکن است این تنظیمات پیش فرض به خوبی آن چیزی که انتظار دارید عمل نکنند، اما به هر حال باعث ایجاد تغییرات مثبتی در رنگ ها می شوند و آنها را متناسب با نوع محتوا (عکس یا فیلم یا پاورپوینت و...) بهینه سازی می کنند.
حالت های رنگی مختلف، سطوح روشنایی متعددی را با خود به همراه دارند. به همین دلیل باید انسی لومنِ یک ویدئو پروژکتور در تمام آن حالت ها مورد اندازه گیری قرار گیرد. حتی باید این اندازه گیری یک بار در حالت Eco و یک بار با بالاترین توان مصرفی منبع نور پروژکتور انجام شود. همچنین از آنجایی که پروژکتورهای دارای لنز زوم 1.3 برابر و بالاتر قابلیت نمایش تصاویر در حالت های تله فوتو و فول واید را دارند، باید روشنایی دستگاه در هر یک از این حالت ها محاسبه شود. می بینید؟! روشنایی پروژکتور را هرگز نمی توان با یک عدد تفسیر کرد!
باید شدت روشنایی ویدئو پروژکتور را در حالت های رنگی متفاوت اندازه گیری کنید
به این ترتیب باید شدت روشنایی پروژکتور خود را در هر یک از حالت های رنگی آن بدانید تا بتوانید در شرایط محیطی مختلف، به بهترین کیفیت تصویر دست پیدا کنید. همچنین ممکن است حداکثر شدت روشنایی پروژکتور برای سایز پرده نمایش، جنس پرده نمایش یا میزان نور اتاق شما بیش از حد زیاد باشد. پس اگر بدانید که پروژکتور شما از چه محدودۀ روشنایی پشتیبانی می کند، می توانید خیلی سریع و راحت آن را بهینه سازی کنید. به این ترتیب به شما پیشنهاد می کنیم تا با روش اندازه گیری شدت روشنایی پروژکتور آشنا باشید و از آن استفاده نمایید.
در نهایت باید به این نکته اشاره کنیم که علاوه بر ANSI، استانداردهای دیگری هم برای اندازه گیری لومن وجود دارد که از میان آنها می توان به Center Spot Lumens، LED Lumens و CLO Lumens اشاره کرد. با این حال در صنعت امروز تولید ویدئو پروژکتور در بیش از 95 درصد موارد از استاندارد ANSI Lumens استفاده می شود.
منبع: Projector Central
